Maçek Ji lêvan
Por zêrîn û çavkesk û rûrojê
Ebrû heyv û stêrik pijkojê
Kufr û îman du ayetên lêvên sor
Ê maçek jê bir bihiştî, ê jê nebir çû dojê
Feleka etles kembera xwe berdaye ser bejnê
Pir naz û delal e, dêm ji gula berrojê
Maçek berî sîh sakî daye min ji lêvan
Ji wê çaxê xewa min nayê, ne bi şev ne bi rojê
Îsal min maçek jê xwest, go:Na
Ji dêman?
Min go:Na
Li lêvan?
Min go:Jê
Min maçek jê bir û bi hezaran ketin ber pê wê
Dema hembêz kirim wê agir piling û dilsojê
Cigerxwîn
*
*
Mela Banga Sibê Didî
Mela banga sibê didî
Dibê: ji xew rabin bes e
Ev bû hezar sal kole ne
Ta key di xew de bin, bes e:
Li ser we tim zor û setem
Pingav û gol û ça û çem
Bahoz û serme û seqem
Ma win şiyar nabin, bes e:
Malê me her bixwî neyar
Tim bêne me qamçî û dar
Bindest û birçî û hejar
Parsek jî wa nabin, bes e:
Bindestê dijmin pir nexwe?
Li ser çiyan em bûn kele?
Qirdê me kor, bextê me re?
Ma hê jî ranabin, bes e:
Welat xweşe tev xêr û bêr
Petrol û hasin, zîv û zêr
Bindestê dijmin tim li jêr
Ta kengî kole bin, bes e:
Hetta nebin xwenda û jîr
Bê rêber û bê destegîr
Bê dewlet û rist û wezîr
Bindestê tirka bin, bes e:
Dijmin Relek zana û xurt
Xwînxwar û devlok, har û sirt
Ta key bi xap û fort û zirt
Li ser me axa bin, bes e:
Tev yên mene ev bax û dar
Deşt û çiya, lat û zinar
Em derketîne, bendewar
Lê ew di baxa bin, bes e:
Ev xan û eywan û sera
Dijmin bixun mal û pera
Xweş tê de rûnin, lê çira
Em tim li çola bin, bes e:
Em tim ji derve dûrîdest
Birçî û tazî, jar û mest
Tim têne kuştin dest bi dest
Bin boks û dara bin, bes e:
Dijmin ketin xanên bilind
Girtin ji ber me şar û gund
Lê em bikûrin rengê kund
Yan rengê zaxa bin, bes e:
Daxwaz çiye ji serxebûn
Da em bixun mal û hebûn
Pê xweş bikin derdê derûn
Lê xurt û zana bin, bes e:
Li ser çiyan nal û girîn
Guhdêre qîr û deng û şîn
Dîsa ciger tev bûye xwîn
Bin berf û serma bin, bes e:
Cigerxwîn
__________________
Mizgîn
Mizgîn li dil bûye bihar gul pişkivî derket ji xar,
Bilbil bi gul re bû heval dil nû ji xwe bûye şiyar.
Gava me mizgîn daye dil tê de nemane derd û kul,
Rabû ji xew hat pêşî gul pêçan li xwe car û xumar.
Sed aferîn bo vî dilî êrîş bire dêmê gulî
Çarik li bejnê herbilî hatin sema bisk û guhar.
Bisk û guhar hatin sema eprî li ser zulfa nema,
Dîlber li ber min her we ma dinya li min bû dost û yar.
Sed ah ji van çavên di reş biskên siyah dêmên di geş,
Wan gotinên şêrîn û xweş şerbet ji lêvan, min vexwar.
Şerbet ji levan min mijî hetta ko dil jê bû tijî,
Qet agirê dil nakijî pêtî li dil dan, bû hewar.
Min dêm û gerdan gez kirin xalan bi talan min birin,
Destan memik talan kirin, maçan ji her der bê jimar.
Pêşî bi remz û nazina ceng bû bi kulm û bazina,
Paşê bi lav û gazina wek Rustem û Esfendiyar.
Maçek ji lêvan min sitand, derdê li dil min pê revand,
Destê min girt û nû hejand, go: sersera ey Şehsiwar.
Rabûme pê xatir me xwest, qolan û kember zû vebest,
Em herdu gerdenwar û mest pêta di dil de nabe sar.
Qehwa şêrîn lêvên sekir da min, li min dergeh vekir,
Derdê dilê min zêde kir dîsa Cigerxwîn maye jar.
Cigerxwîn
*
*
*
Pendname
Ezê bêjim lê hun dilê xwe megrin,
Dinya ne hêja ye emê tev bimirin.
Mala me gelekî kûr e, yek max e,
Ew jî li bin şeş heft tebeqên ax e.
Em tev bira ne, ji dê û yek bav,
Ji miriyan re çi maye, ji bil nav.
Qet şiyar nabin, ta kengî razin,
Hun mezin in, em ji we dikin gazin.
Xelk dibêjine me, şêx û hem mela,
Wextê zekata xwe, dibêjin bela.
Çiman hezretê peyxember gotiye,
Zekatê mexwe, ger tu haşimî ye.
Malûmê we ye, ev qerêja mal e,
Lewra ji şerîfa re ne helal e.
Em bi dilê xwe tev hakim û mîr in,
Di zekatê de, ji qismê feqîrin.
Madam em werîsê enbiya ne,
Çima em xerîkê karê diya ne.
Bes e, hun ji xew rabin, ez gorî zû,
Ji zarokên xwe re bêjin ilmên nû.
Çiman hezretê fexirl-alemîn,
Gotiye; ”Itlibul ilme welew fis-Sîn”.
Misilman kengî li Sîn, hebûn ew çax,
Ax ji derdê we şêx û mela ax! Ax!
Hon dibêjin em bûne qutbê razî,
Qet yek ji we nabe miftî û qazî.
Hun bi van herdû ritban ne razî ne,
Lewra hun belengaz û pêtazî ne.
Hun tev mêr û çeleng û xort û ciwan,
Hun ji pîsa parsê dikin ji bo nan.
Ez mela me lewra dilê min dêşî,
Xwedê rehma xwe bikî li ên pêşî.
Em hînî tu karî ne kirin yekcar,
Lewra em hêj mane tiral û bêkar.
Axa, ez ketim bextê te û xwedê,
Ezê çend pirsan bêjim tu guh bidê.
Di bin destê te de hebûn bê sed xan,
Hemî belengaz û reben û gavan.
Tu malê wan distînî her bi dilêş,
Tevî dixî devê mamûr û derwêş.
Ger we tev bidana bi top û tiving,
Dê hun jî bibûna hembarê firig.
Lakin çi bikim we tev da bi şabaş,
Qet kes ji we ne bû wezîr û paşa.
Li ser bextê min bî hun mêrê çê ne,
Ax, ax hun êsîrê destê xelkê ne.
Bes e, hon eqlê xwe bidin serê xwe,
Destê xwe bigirin vêcar li perê xwe.
Çiman ji bona ax û mal û xwelî,
Perê xwe didin li hev dikin gilî.
Hun malê xwe bixun her yek bi serbest,
Di hemberê neyaran de bibin yekdest.
Ji hev re pir qenc bin û guh bidêrin,
Li çerxa felekê hun pir binêrin.
Ger-rek ji bo neyar e, yek ji bo me,
A neyar jê ra hat, a me bidom e.
Em jî şûva xwe bajon û tov biçînin,
Dê zû şîn bê, emê zû wî bibînin.
Carnan em rezekî datênin deh sal,
Em naxun ji kurê me re dibî mal.
Ewê ko çêkir vapor û balafir,
Deh sal bi şûn ve ne ma û çû mir.
Ew kesê bê xwendin û eql û zanîn,
Li rêza kera ye çi bi dîn û çi bê dîn.
Ev tev ji me re, riya dîn û îman,
Hub-bil-wetenî delîl û birhan.
Ez bi xwe bê êl û eşîr û ebr im,
Pêlek maye emrê min ezê bimirim.
Bes ji bona we ye, ev qîrqîra min,
Lê ez çi bikim, hun guh nadin şi´ra min.
Hon dizanin, lê hun li xwe nakin bar,
Em jî, ji ber dilêşî dikin hawar.
Fikra min maye min ev tenê ne dixwest,
Lê ez çi bikim li vir qelema min şikest.
Bi kêrê min tûj kir serê qelema zil,
Vê digel a tê, binvîsim, dibin çil.
Eger hun ji gotinên min aciz bûn,
Hêvî dikim efû bikin Cegerxûn.
Cigerxwîn
__________________
Pîr Bûm Dil Pîr Nabî
Ey dilberê!
______Peyxamberê
___________Lêv şekerê
_______________Ka soz û peymana berê?
Biskan veke
______Zulfam şeke
___________Dil pîr meke
______________Me J’bîr meke
__________________Carek pişt perdê derê
Dêmên digeş
_______Çavên direş
___________Xalên hebeş
________________Birhên biweş
_____________________Hilde ko her, roj bê derê
Perde ji ser
______Xalên diqer
__________Hilde ku her
______________Roj bête der
__________________Her kes bizanin vê sirê
Şêrîn kenê
_____Hingiv çenê
_________Dosta minê
_____________Dil hasinê
________________Dil girtiyê te ez tenê
Gul weke devê
________Lêv hingivê
_____________Min tim divê
__________________Roş û şevê
_____________________Ez bêm cîvanê dêm dirê
Sîh sal temam
_____Ez bende mam
__________Hûnan meqam
_______________Lê yek selam
___________________Carek li ber çavan nedam
Ez bende me
_____Perkende me
__________Şermende me
_______________Perwane me
___________________Sotim bi pêta agirê
Cigerxwîn
*
*
*
Pîra Torê
Hilkişîme çûme jorê her du rex min bend û rez,
Min dî pîrek tê ji Torê ker di ber de tê bi lez.
Hate nêzîk rojbixêrek da û wek min dil bi xem,
Pîre bî bû por-sipî bû taqî-reş bû rû gewez.
Min ji pîrê xweş dipirsî ey metê tu ji kû ve tê;
Go ji Sêrtê diçme Bêrtê, xûniya romê me ez.
Xan û eywan kirne wêran, mêr û jin serjê kirin,
Min go pîrê qey tu kurdî? çûye tilyên xwe bi gez.
Belkî benda rez bi guh bit dengê xwe pir hilmeke;
Pir ditirsim ez ji derbê singûyê roma teres.
Min digot, axa û beg; wê go kurê min guh medê,
Ew şivan in sermiyan in dane gur wan col û pez.
Min kurek tenha heye ew şandî bajêr medresê,
Wî du sê pirs bo me gotin pê helandin cerg û bez.
Gotî dayê em dixwînin wek Cegerxûn gotiye;
Zû bixwînin hev bibînin biçne Kurdistan bi lez.
Cigerxwîn
__________________
Pîr Bûm Dil Pîr Nabî
Ey dilberê!
______Peyxamberê
___________Lêv şekerê
_______________Ka soz û peymana berê?
Biskan veke
______Zulfam şeke
___________Dil pîr meke
______________Me J’bîr meke
__________________Carek pişt perdê derê
Dêmên digeş
_______Çavên direş
___________Xalên hebeş
________________Birhên biweş
_____________________Hilde ko her, roj bê derê
Perde ji ser
______Xalên diqer
__________Hilde ku her
______________Roj bête der
__________________Her kes bizanin vê sirê
Şêrîn kenê
_____Hingiv çenê
_________Dosta minê
_____________Dil hasinê
________________Dil girtiyê te ez tenê
Gul weke devê
________Lêv hingivê
_____________Min tim divê
__________________Roş û şevê
_____________________Ez bêm cîvanê dêm dirê
Sîh sal temam
_____Ez bende mam
__________Hûnan meqam
_______________Lê yek selam
___________________Carek li ber çavan nedam
Ez bende me
_____Perkende me
__________Şermende me
_______________Perwane me
___________________Sotim bi pêta agirê
Cigerxwîn
*
*
*
Pîra Torê
Hilkişîme çûme jorê her du rex min bend û rez,
Min dî pîrek tê ji Torê ker di ber de tê bi lez.
Hate nêzîk rojbixêrek da û wek min dil bi xem,
Pîre bî bû por-sipî bû taqî-reş bû rû gewez.
Min ji pîrê xweş dipirsî ey metê tu ji kû ve tê;
Go ji Sêrtê diçme Bêrtê, xûniya romê me ez.
Xan û eywan kirne wêran, mêr û jin serjê kirin,
Min go pîrê qey tu kurdî? çûye tilyên xwe bi gez.
Belkî benda rez bi guh bit dengê xwe pir hilmeke;
Pir ditirsim ez ji derbê singûyê roma teres.
Min digot, axa û beg; wê go kurê min guh medê,
Ew şivan in sermiyan in dane gur wan col û pez.
Min kurek tenha heye ew şandî bajêr medresê,
Wî du sê pirs bo me gotin pê helandin cerg û bez.
Gotî dayê em dixwînin wek Cegerxûn gotiye;
Zû bixwînin hev bibînin biçne Kurdistan bi lez.
Cigerxwîn
